Lees dit: regels voor de gebiedende wijs

Onlangs werd ons de vraag gesteld of de zin "Wordt nu brandweervrijwilliger" juist geschreven was. Deze tekst stond namelijk op een spandoek en een voorbijganger had daar een opmerking over gemaakt. Helaas is deze zin niet juist. Er wordt hier gebruik gemaakt van de gebiedende wijs. Bij het gebruik van de gebiedende wijs spoor je iemand aan om iets te gaan doen of te laten. Bij toepassing van de gebiedende wijs gelden onderstaande regels.

Regels van de gebiedende wijs

1. Gebruik (behalve in een paar oude uitdrukkingen zoals 'Bezint eer gij begint') nooit een -t- in de gebiedende wijs, ook niet als je je tot meer personen tegelijk richt.
   Bijvoorbeeld: Ga weg, loop niet in de weg, schrijf dit even op.Werkwoorden die een -d- bevatten krijgen ook hier geen -t-.
   Bijvoorbeeld: Antwoord nu, word lid.
2. Schrijf wel een -t- als op de gebiedende wijs het onderwerp 'u' volgt: Komt u hier, meldt u zich, loopt u eens door.
   

De probleemgevallen zitten meestal in categorie 2: het is soms moeilijk te bepalen of 'u' een onderwerp is of een wederkerend voornaamwoord. Om dat onderscheid te verduidelijken is er het volgende ezelsbruggetje:

• als 'u' onderwerp is, kan het vooraan in de zin staan (meldt u zich =>u meldt zich...). Je schrijft dan een -t-.
• als 'u' wederkerend voornaamwoord is, kun je het vervangen door 'uzelf'. Je schrijft dan geen -t-.

Bijvoorbeeld:
Meld u op het bureau. Deze zin kan niet veranderd worden in u meld op het bureau. Die zin loopt namelijk niet. Dus: je schrijft geen -t-. Als je de tweede regel gebruikt zie je dat 'u' inderdaad vervangen kan worden door 'uzelf'. Hieruit blijkt dus dat je geen -t- in Meld u(zelf) op het bureau schrijft.

Wederkerend voornaamwoord

Als in de zin het wederkerend voornaamwoord zich voorkomt in combinatie met het persoonlijk voornaamwoord u, komt er wel een -t- bij de stam, bijvoorbeeld Draait u zich eens even om (vergelijk met: Gaat u maar zitten).
Bij twijfel is vervanging door het werkwoord zich vergissen een handige tip: vergis u niet en vergist u zich niet. Je hoort dan de -t-.

Samenvattend: de gebiedende wijs krijgt vrijwel nooit een -t-; in twijfelgevallen met 'u' controleer je met het ezelsbruggetje of 'u' onderwerp is, en alleen als dat zo is schrijf je een -t-.