Sms-taal: verrijking of verloedering?

Sms’en is tegenwoordig een belangrijk manier van communiceren. De eerste sms werd verstuurd op 3 december 1992 vanaf een computer. Nu sms’en we vooral via mobiele telefoons. In eerste instantie was sms vooral een manier om persoonlijke berichten te versturen. Maar ook zakelijk wordt het nu veel ingezet voor marketingdoeleinden, bevestiging van een reservering, stemmen in televisieprogramma’s (televoting) en landelijke oproepen zoals bijvoorbeeld een Amber alert. Ook door veel doven en slechthorenden wordt sms als communicatiemiddel gebruikt. De mobiele telefoon kan trillen als een sms-bericht ontvangen is. De berichten kunnen gelezen worden, dus het gehoor is niet nodig.

Kort en bondig

Het taalgebruik in een sms is vaak kort en bondig. Dit komt omdat er maar een beperkt aantal karakters in één bericht verwerkt kan worden en omdat je op een telefoon minder makkelijk typt dan op een computertoetsenbord. Tegenwoordig hebben telefoons een toetsenbord en is het maken van een bericht eenvoudiger. Doordat het aantal karakters beperkt is, zijn er nieuwe woorden en afkortingen ontstaan, zodat je meer in een bericht kan zeggen.

Taalvaardigheid

Vaak horen we dat sms'en slecht is voor de taalvaardigheid van de jeugd. Volgens John McWhorter, een linguïst aan de Universiteit van Columbia, is het juist een wonderbare ontwikkeling. Sms'en, zo argumenteert hij, is eigenlijk helemaal niet hetzelfde als schrijven. In ieder geval niet het schrijven zoals we dat tot nu toe kennen.

Schrijven zoals we spreken, iets wat in de hand gewerkt wordt door sms'en en chatten, wordt algemeen gezien als een soort van achteruitgang. We gebruiken geen hoofdletters en laten grammatica en spellingsregels links liggen. McWorther ziet sms’en meer als spreektaal, vinger spreektaal. En de problemen rondom stijl en grammatica zijn dan helemaal niet aan de orde en eigenlijk onbelangrijk. Hier kun je zijn hele verhaal horen.

Ook Piet Van de Craen, linguïst en hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel zegt: “Sms is geschreven gesproken taal, en dat is een nieuwe combinatie. Het kanaal dat de boodschap overdraagt, is veranderd. Met chat, e-mail en sms is een gesproken schrijftaal ontstaan. En al beantwoordt die niet aan de regels van het gemiddelde schooldictee, dat betekent niet noodzakelijk dat het om ‘verkeerd’ taalgebruik gaat. Het is absurd om je af te vragen of de taal verloedert. Er bestaat zelfs een kleitablet van vijfduizend jaar oud waarop al klachten zijn neergeschreven."

Zullen de vernieuwingen van sms- en chattaal de weg vinden naar het formele taalgebruik, los van Internet en (mobiele) telefoon? Van de Craen: “Dat is een open vraag. Sommige woorden komen en gaan, andere blijven. Het is niet te voorspellen: we moeten niet denken dat we de taal kunnen beheersen of sturen.”

Sms-taal

Het fenomeen sms-taal houdt veel mensen bezig en vormt ook een interessant onderzoeksgebied. Britse onderzoekers weten het zeker: sms'en helpt Britse scholieren bij hun vaardigheid om te spellen. Een studie onder scholieren tussen de acht en twaalf jaar wees uit dat de taalvaardigheid van sms'ende leerlingen sterker ontwikkeld is.

Sms-taal met zijn typische afkortingen dwingt mensen om creatief met taal om te gaan en mensen moeten weten wat de relatie is tussen klank en geschreven taal. Die twee dingen stimuleren bij leerlingen hun taalgevoel en -vaardigheid, stellen de onderzoekers.