Lezergericht schrijven van een tekst

Bij het schrijven van een tekst is het belangrijkste toch wel dat je lezergericht schrijft. Als je wilt dat jouw tekst doel treft, dan moet je tekst op je lezers zijn afgestemd. Als je aan deze eis namelijk niet voldoet, zijn al je inspanningen verder vergeefse moeite, omdat de lezer niets kan doen met de tekst. Hoe voortreffelijk de inhoud ook is. Stel jezelf voor je begint met schrijven dus de volgende vragen.

Wie zijn je lezers?

Als je een tekst gaat schrijven moet je je dus eerst afvragen: wie is de lezer of wie zijn mijn lezers? Het is wel belangrijk om te weten of het één persoon is of een groep. Binnen een groep kunnen ook weer verschillen in achtergrond en voorkennis zitten. Daar moet je bij het schrijven dan rekening mee houden. Jij moet je als schrijver inspannen om je tekst op je lezers af te stemmen. Een lezer moet een tekst direct kunnen begrijpen, anders leest hij niet door.

Wat wil de lezer weten?

Een volgende vraag die je moet stellen voor je gaat schrijven is: wat wil de lezer weten? En ook: wat weet de lezer al? Welke voorkennis is er al aanwezig en wat hoef je dus niet opnieuw te vertellen. Uiteraard mag je wel kennis opfrissen of een onderwerp kort aanstippen. Maar zorg dat je tekst voldoende aansluit bij hetgeen je lezers al weten. Ook je woordkeuze en gebruik van jargon moet aansluiten bij het niveau van je lezers. Onbekende begrippen moet je toelichten en afkortingen en vaktermen moet je verklaren.

Waar ligt de interesse van de lezer?

Elke lezer leest een tekst vanuit zijn eigen vakgebied, interesse of functie. Jij als schrijver moet ervoor zorgen dat alle lezers de hoofdzaken begrijpen. Iedereen moet aan zijn trekken komen. Best lastig om aan al deze interesses tegemoet te komen. Soms moet je er dan voor kiezen om meerdere versies van je tekst te schrijven, elk gericht op een andere interesse.

Hoeveel tijd heeft de lezer?

Je moet rekening houden met de beschikbare tijd die een lezer heeft. Zorg dat de lezer zich direct kan oriënteren om te weten of een tekst voor hem van belang is. Dat kun je doen door een goede titel te kiezen, of door een samenvatting te maken van je tekst. Als de lezer maar weinig tijd heeft en eerst 20 bladzijden moet doorworstelen om bij een conclusie te komen, dan is de kans heel groot dat je tekst in de prullenbak belandt. Zonde van alle moeite en tijd die je er hebt ingestoken.

Hoe leesbaar is je tekst?

Om er voor te zorgen dat je tekst goed leesbaar is, kun je rekening houden met de leesbaarheid ervan. De leesbaarheid van een tekst is afhankelijk van vier factoren:

• Het leesgemak: lengte van de zinnen en de woorden. Wissel de zinslengte af en maak geen zinnen langer dan 30 woorden. De gemiddelde zinslengte is 15 woorden.
• Het menselijk element: welke aanspreekvorm gebruik je. Spreek je de lezer aan met u of jij. Of kies je voor wij of ik. Een oudere lezer zal u prettig vinden, maar een jongere lezer geeft waarschijnlijk de voorkeur aan je.
• Het abstractieniveau: schrijf zo concreet mogelijk. Laat de lezer zo weinig mogelijk raden. Gebruik beeldende werkwoorden. Schrijf actief, vermijd de lijdende vorm indien mogelijk.
  Vermeld: wie, wat, waar, wanneer, hoe, hoeveel, hoelang.
• De woordkeus: gebruik zo min mogelijk vreemde woorden. Vraag je af welke woorden de lezer al kent. De passieve woordenschat is van iedereen groter dan de actieve woordenschat. Ook afkortingen moet je niet te veel gebruiken. Vermijd ook verouderde uitdrukkingen, ambtelijke stijl en ingewikkelde zinsconstructies.

Door aan deze punten voldoende aandacht te geven maak je jouw tekst nog meer lezergericht en nog beter leesbaar. De kans is dan veel groter dat je tekst ook daadwerkelijk gelezen wordt en jij bereikt wat je wilt.

Tip: Laat je tekst door iemand lezen die je van goede feedback kan voorzien!

Als je bovenstaande punten goed toepast, kun je lezergericht schrijven. Je wilt met je tekst iets bereiken en dat kan alleen als je rekening houdt met de lezer. Hoe beter je dat doet, hoe groter de kans dat je je doel bereikt. Succes!

Als je nog meer tips wilt hebben of hulp zoekt bij het aanpakken van je schrijftaak, dan kun je bij NIOW terecht voor schrijftrainingen.